امتحان نهایی

امتحان نهایی، داستان ساده ای دارد. خوان و کلارا قرار است امتحانات نهایی دانشگاهی شان را بگذرانند و باید برای این امتحان در برابر کمیته ای حاضر شوند و به سوالی که توسط استادی از طریق قرعه تعیین میشود پاسخ دهند. آن دو بیش از حد آماده و در حالتی عصبی هستند و تصمیم میگیرند سراسر شب را به شب زنده داری و گشت زدن در بوئنوس آیرس، همراه با سه دوستشان بگذرانند: آندره که روشنفکری عزلت گزیده است و دوست دختر نه چندان باهوش وی ، استلا، و یک گزارشگر روزنامه که با عنوان "وقایع نگار" از او یاد میشود. در طول شب زنده داری، آنها متوجه مهی اسرار آمیز در شهر میشوند در حالی که وسایل نقلیه عمومی به علت اعتصابات متعدد در گوشه و کنار شهر به ارائه خدمات نمیپردازند و فردی به نام " آبل" که زمانی دوست کلارا و خوآن بوده است و در واقع یکی از عشاق کلاراست، آنها را تعقیب میکند و این تعقیب حالتی انتقام جویانه به خود گرفته است. شخصیت های این داستان ملت را دچار ظاهر سازی و دغلبازی میدانند و این ریا و تصنع در اواخر داستان و در زمان امتحان نهایی، به اوج خود میرسد، زیرا دست آخر مشخص میشود که این امتحان نیز چیزی جز یک حقه بازی نیست.
آدم وسوسه میشود که این رمان را همچون حدیث نفس کورتاسار تلقی کند، ولی این بردشت دقیق نیست، گو اینکه وی بسیاری از عقاید ادبی و زیباشناختی خود را در دهان خوآن و آندره میگذارد. بالاتر از همه امتحان نهایی، رمانی درباره ی بوئنوس آیرس است، ولی بوئنوس آیرسی تبدیل گشته به کابوسی کافکایی. کورتاسار در مرز باریکی بین رئالیسم و توهم حرکت میکند.
پیش از شروع داستان یک یادداشت از مترجم انگلیسی آورده شده است که در آن این نکته را بیان کرده که کورتاسار در امتحان نهایی تکنیکی را به کار میگیرد که در سراسر کارهای ادبی اش مورد استفاده ی اوست، آمیزه ای از اسپانیایی کوچه و بازار و پیش پا افتاده ی آرژانتین با مفاهیم زیباشناختی فاخر. ولی بازسازی آن به انگلیسی ناممکن است. مسلمن همین متن وقتی از زبان انگلیسی به فارسی نیز برگردانده شود بسیاری از این تکنیک ها حذف میشود و این طنز نهفته در داستان نیز محو میگردد.
کورتاسار درداستان هایش ما را به کشف فضای ذهنی اش از زندگی دعوت می کند. فضایی که در آن حتماً نباید با واقعیت های هستی زندگی کرد، بلکه می توان در داستان های کورتاسار آنگونه که نویسنده زندگی را به وادی خیالش کشانده، نفس کشید. کورتاسار در داستان های خود از قوه خیال جهت به وجود آوردن فضاهای بدیع در کنار واقعیت های زندگی بهره می گیرد.
کورتاسار دنیایی را در این رمان می آفریند که در آن مرزی وجود ندارد. مرزها از بین رفته اند. تمام انسان ها بدون حدود و مرزی با یکدیگر در ارتباطند. دنیا به سویی پیش رفته که فرهنگ به مخاطره افتاده است. گروهی بر آنند تا فرهنگ و آثار فرهنگی را از بین ببرند. کتابخانه ها در میان آتش در حال گر گرفتن هستند. به همین جهت نویسنده ها به تکاپو می افتند. با هم تماس می گیرند. استرس ها را به یکدیگر منتقل می کنند. در این میان نجات دهنده یک شخصیت فراواقعی است. کسی که در زمان پرواز می کند. به نقش شخصیت های مختلف در می آید. در نقش هر کدام تفکری را به عمل تبدیل می کند. شاید فانتوماس روح رهایی یافته خولیو کورتاثار باشد که خواسته تا به قرن های آتی عروج کند و سهم خود در دفاع از فرهنگ و آثارش را ادا کند (علیرضا فراهانی، روزنامه اعتماد شماره 1406 )