خاطرات دکتر امیر اصلان افشار

سابقه تاریخی شفاهی را اگر چه می توان در نقالی ها، شاهنامه خوانی ها، قصص و حکایات دنبال کرد و شاید بتوان شیوه تاریخ نویسی ابوالفضل بیهقی را طریق معاینه(مشاهده) یا از((سماع درست از مردی ثقه)) را مصداقی از تاریخ شفاهی در ایران بشمار آورد، اما این رشته- بعنوان بخشی از اسناد تاریخی- رشته جدیدی است که قدمت آن به 50-60 سال اخیر می رسد و امروزه یکی از منابع مهم در مطالعات تاریخی بشمار می رود. در این میان، خاطرات دولتمردان دوران پهلوی منبع پر ارزشی است که ما را از ساخت و سازهای سیاسی- اجتماعی و فرهنگی عصری که به درستی(ایران نوین) نامیده می شود، آگاه می کند. انتشار این خاطرات- بی تردید- در غنای حافظه تاریخی جامعه و شناخت علل و عوامل سقوط این رژیم و روی کار آمدن حکومتی دیگر و وقوع انقلاب اسلامی یاری خواهد کرد. در سال های طولانی مهاجرت، توفیق داشته ام که با دولتمردان بسیاری آشنا شوم، اما به معدود شخصیت هائی برخورد کرده ام که آگاهی سیاسی، ادب و نجابت اخلاقی را با هم داشته اند و دکتر امیر اصلان افشار از جمله آن معدودان و انگشت شماران است. بنابراین: وقتی دوست بسیار عزیز و فرزانه ام، زنده یاد دکتر محمد حسین موسی(سناتور انتخاباتی مردم آذربایجان) پیشنهاد کرد تا در تدوین و تنظیم خاطرات دکتر امیراصلان افشار اقدام کنم، از این پیشنهاد استقبال کردم، خدمت فرهنگی دکتر امیر اصلان افشار در شناساندن تاریخ و فرهنگ ایران در خارج از کشور(و از جمله چاپ شاهنامه طهماسبی و برگزاری کنگره ایرانشناسان درآلمان) مورد دیگری بود که علاقه مرا به این شخصیت سیاسی-فرهنگی بیشتر ساخت. مورد دیگری که این استقبال را دو چندان کرد،اهمیت تاریخی خاطرات دکتر افشار بود که در آستانه انقلاب 57 از نزدیک شاهد گفتگوها، مذاکرات و تحولاتی بود که سرانجام باعث سقوط رژیم پهلوی و خروج محمد رضا شاه از ایران(26دی ماه 1357) و سپس، موجب باز گشت آیت الله خمینی به ایران گردید(12بهمن1357). دکتر امیر اصلان افشار- به عنوان آخرین رئیس کل تشریفات دربار به هنگام خروج شاه از ایران، از معدود افرادی بود که با محمد رضا شاه همراه شد و تا آخرین لحظات زندگی او، همدم و همراه و همراز وی بوده است. دکتر امیر اصلان افشار در تهران متولد شد و بسال 1935، در سن 15-14 سالگی، برای تحصیلات دوره متوسطه، عازم آلمان(برلین) گردید، دورانی که آدولف هیتلر در عرصه سیاسی آلمان به قدرت رسید. امیر اصلان افشار پس از پایان دوره متوسطه، وارد دانشگاه برلین گردید و سپس در سال 1942 با درجه دکترای رشته علوم سیاسی از دانشگاه وین(اتریش) فارغ التحصیل شد. دکتر امیر اصلان افشار در دوران خدمت خود در وزارت امور خارجه دارای پست های مهم و حساس بوده از جمله: - وابسته سفارت ایران در هلند و رابط دادگاه لاهه به هنگام ملی شدن صنعت نفت(1952) - نماینده ایران در کنفرانس آسیا- آفریقا، باندونگ اندونزی(1955) - عضو بنیاد آیزنهاور (1955-1956) - نماینده مجلس شورای ملی در دوره های نوزدهم و بیستم و آجودان کشوری محمد رضا شاه پهلوی(1335-1340) - نماینده ایران در کمیته اقتصادی مجمع عمومی سازمان ملل متحد(1958و1959و1961) - سفیر ایران در اتریش - سفیر ایران در آمریکا و مکزیک - سفیر ایران در آلمان و... - و سرانجام، رئیس کل تشریفات دربار شاهنشاهی در آستانه انقلاب اسلامی(1355-1357) وسعت موضوعات و حافظه دقیق، سرشار و رشک انگیز دکتر امیر اصلان افشار، خاطرات وی را بسیار خواندنی می سازد، این کتاب،چکیده بیش از 180 ساعت گفتگو است که بین ماه های آوریل 2010تا ماه اکتبر2011 در خانه دکتر افشار در (نیس فرانسه) انجام شده است. "علی میرفطروس"