اشعار محلی عبدالقادر مراغی

اشعار محلی جامع الالحان عبدالقادر مراغی (پژوهشی در زبان آذری و دیگر زبان های ایرانی- به کوشش دکتر علی اشرف صادقی- بخشی از مجله ی زبان شناسی در سال 1371) عبدالقادر بن غیبی مراغی متوفی 838 ق درخاتمه کتاب جامع الالحان خود که آن را در آغازین سال های سده ی نهم نوشته است، در مجلس سی و سوم آن کتاب، سی و دو بیت شعر به گویش ها و زبان های محلی ایران نقل کرده است. همدانی، تبریزی، مازندرانی و ... این جستار شامل این اشعار است. ................................. عبدالقادر غیبی مراغی مشهور به عبدالقادر مراغه‌ای (؟-۸۳۸) شاعر، موسیقی‌دان، نوازنده و هنرمند آذربایجانی ایرانی قرن نهم هجری بود. لقب او معلم ثانی در موسیقی است.[نیازمند منبع] وی علاوه بر اینکه نوازنده چیره دست عود بود در خوشنویسی و شعر و نقاشی هم تبحر داشت و حافظ قرآن بود.در اروپا برای نخستین بار دانشمند آلمانی گیزه وتر (Gizze Wetter) (۱۸۵۰ – ۱۷۷۳) از عبدالقادر به عنوان نظریه‌پرداز موسیقی نام برده‌است. نظرات و نوآوری ها: او همراه با فارابی، ابوعلی سینا، صفی‌الدین ارموی و قطب الدین شیرازی از بزرگ‌ترین نظریه‌پردازان موسیقی ایرانی به شمار می‌رود. مراغی در مراحل مختلف زندگی اش در دربارهای بغداد، بصره و در نهایت در هرات نزد شاهرخ شاه تیموری مشغول به کار بوده است. شخصیت او نزد ترکان عثمانی از نقش اصلی اش به عنوان نوازنده، آهنگساز و نظریه پرداز بسی فراتر رفته و تبدیل به یک اسطوره شده است. امروز حدود سی قطعه در رپرتوار موسیقی عثمانی وجود دارد که منسوب به اوست و بسیاری از موسیقی شناسان آنها را دارای اصالت تاریخی ارزیانی می کنند. آهنگهای بجا مانده اکثرا در فرمهای "کار" و "نقش" هستند اما خود مراغی در رسالاتش می گوید که چندین "نوبت مرتب"، فرمی سلسله ای که خود شامل چندین بخش درونی مثل قول و غزل و ترانه است را تصنیف کرده است. بخش مهمی از رسالات او اختصاص دارد به استخراج و تبیین گام بالقوه ی سیستم موسیقایی زمان و روش دستان بندی نغمات. معرفی ادوار ایقاعی و انواع فرمها نیز از دیگر موضوعات مورد بررسی اوست. مراغی در رسالات خود توضیحاتی راجع به ویژگی های سازهای متداول زمان خود، از جمله کمانچه، قیچک، انواع عود، رباب، لوتهای دسته بلند مانند روح افزا، موسیقار و غیره می دهد.با بررسی آثار عبدالقادر مراغی معلوم می‌شود که ریتم در موسیقی ایران، متأثر از وزن کلام موزون یا شعر پارسی است و موسیقی شناسان قدیم با تکیه به ارکان ایقاعی که در واقع رابطهٔ بین اوزان عروضی و وزن‌های موسیقایی بوده، تئوری موسیقی خود را دربارهٔ ایقاع بیان می‌کردند. در موسیقی هند نیز زمانبندی تالای موسیقی بیشترین تأثیر را از شعر و به خصوص ساختار کششی در هجاهای زبان سانسکریت می‌گیرد. صفی‌الدین ارموی و عبدالقادر مراغه‌ای بابهره گیری از تجارب موسیقی‌دانان و صاحب‌نظران پیش از خود مانند فارابی و ابن سینا و الکندی مکتب منتظمیه را پی‌ریزی کردند. عبدالقادر مراغه‌ای ساز یاطوفان را معرفی کرد که شبیه سنتور امروزی بود با این تفاوت که برای هر صدا فقط یک تار می‌بستند و با جابه جایی خرکها آن را کوک می‌کردند. آثار: بیشتر تألیفات او به زبان فارسی نگارش شده‌است. مقاصدالالحان جامع‌الالحان که شامل اولین نمونه‌های جامع نت نویسی شده ایرانی است. کنزالالحان شرح ادوار (درباره ایقاع) حق تکثیر: مجله زبان شناسی سال نهم شماره اول