نقش بادشکن ها در توسعه و رشد پوشش گیاهی مناطق بیابانی ایالت یوب، در نیجریه The Role of Shelterbelts in Vegetation Development of Desert Prone Area of Yobe State, Nigeria
- نوع فایل : کتاب
- زبان : فارسی
- ناشر : Ccsenet
- چاپ و سال / کشور: 2014
توضیحات
چاپ شده در مجله جغرافیا و زمین شناسی – Journal of Geography and Geology
رشته های مرتبط محیط زیست و جغرافیا، مخاطرات محیطی، مخاطرات آب و هوایی و مهندسی طراحی محیط زیست
۱٫ مقدمه تخریب محیط زیست یک مسئله عمده در سطح جهان معاصر جهت تسطیح بستر اکثر نقاط مناطق بیابانی است. با توجه به چندین قرن مدیریت ضعیف منابع طبیعی زمین، و افزایش فشار در ارتباط با رشد سریع جمعیت است. ( وزارت فدرال محیط زیست (FME(برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP)، ۲۰۰۸) تخریب منابع طبیعی به ویژه پوشش گیاهی در محیط زیست مناطق بیابانی اتفاق افتاده است که خانه چند میلیون نفر از مردم جهان می باشد. در حالی که بیابانیسالی و بیابان زایی تا حد زیادی اتفاق طبیعی می باشد (اولادیپو، ۱۹۹۳) این پدیده ها به طور قابل توجهی توسط عوامل انسانی به ویژه کشاورزی، چرا و قطع درختان تشدید شده است. بیابان زایی، همانطور که در فصل ۱۲ “دستور کار ۲۱″، اعلامیه محیط زیست در ریو توسعه و تعریف شده “تخریب زمین در مناطق بیابانی ، نیمه بیابانی و نیمه مرطوب ناشی از عوامل مختلف، از جمله تغییرات آب و هوایی و فعالیت های انسانی است” (UNICED، ۱۹۹۲). این توانایی زمین ، حمایت از انواع زندگی ، محدود کردن تنوع زیستی و محدود فعالیت ها و توسعه اجتماعی و اقتصادی را کاهش می دهد. این حالت به ویژه توسط تحریک باد ، فرسایش خاک و رسوب ایجاد می شود. زمین های باز با پوشش گیاهی کم و یا بدون پوشش گیاهی در برابر هر دو فرسایش باد و آب بسیار آسیب پذیر هستند (کائو، و همکاران. ۲۰۰۸). در صورت عدم وجود پوشش گیاهی، آب باران عمدتا به عنوان رواناب با توجه به سرعت نفوذ حداقل اتلاف می شود. این بیشتر محدودیت های رشد و بهره وری گیاهان است. حتی زندگی بلند مدت گیاهان : درختان و درختچه ها چند ساله دیگر به طور معمول یک چالش غیر قابل عبور برای بقا پیدا می کنند. کاهش پوشش گیاهی همچنین در کاهش مقدار هوموس در نتایج خاک ، و بهره وری از گیاهان و نباتات بیشتر می شود (آدسینا، ۲۰۰۸). پوشش گیاهی به عنوان محافظ از بین می رود، احتمال سیل بالاتر می رود و تخریب بیشتر رخ می دهد. بنابراین، به طور کلی، بیابان زایی تقویت می شود. بیابان زایی و بیابانیسالی اثرات شدیدی بر امنیت غذایی، معیشت، فعالیت های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی در منطقه که در آن رخ می دهد دارد. توسط کاهش پتانسیل طبیعی زمین و تخلیه در منابع سطحی و آب های زیر زمینی همراه است. بیابان زایی نه تنها یکی از ویژگی های طبیعی بیابان است، بلکه در زمین به بیابانیسالی و فشار انسان نیز مرتبت می باشد. در غرب آفریقا و به طور خاص در نیجریه ، عدم امنیت غذایی در ارتباط با بیابان زایی ایجاد شده است (UNEP، ۲۰۰۸). این منجر به چالش های اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی از جمله جنبش توده مردم از محیط بیابانی و کاهش عرضه مواد غذایی و همچنین اختلال در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی زندگی مردم در محیط نیمه بیابانی می شود (طرح اقدام ملی (NAP)، ۲۰۰۷). باد شکن به عنوان یکی از ابزار های زیست محیطی موثر رقیب اثرات بیابان زایی در یک محیط بیابانی می باشد. بادشکن ها در ردیف درختان عمود کاشته می شوند و جهت و سرعت وزش بادهای غالب را کاهش می دهند. لگوگو و اوسموبو (۱۹۹۱) گزارش داده اند که بین سال های ۱۹۶۳ و ۱۹۸۹ بیش از ۲۳۶،۵۰۰ هکتار از بادشکن ها در ایالات های بیابان زای نیجریه قرار داده شده است. این پوشش بادشکن ها جدا از ناکافی بودن متاسفانه توسط فعالیت های کشاورزان، و بدست آوردن یورو از چوب رو به وخامت رفته است. سیاست جنگلداری نیجریه مشخص می کند که حداقل ۲۰٪ از مساحت کل کشور باید به عنوان املاک جنگل به طور موثر با تخریب محیط زیستمبارزه کنند و محفوظ باشند (اودیگی و اوبیاگا، ۱۹۹۱؛ فاوو، ۲۰۰۵). با توجه به میزان خطر بیابانزایی در نیجریه توسعه مبارزه باد شکن مورد نیاز است ، در هر دو ایالت و مردم ساکن در منطقه بیابانی و نیمه بیابانی باید به طور فعال این چالش را افزایش دهند. در مناطق نیمه بیابانی، فصل بارانی کوتاه فرصت محدود برای رشد گیاهان فراهم می کند. با این حال می توان رشد و پرورش گیاهان در پروژه جنگل کاری را بهره برداری کرد. جنگل کاری کاشت عمدی درختانی است که وجود نداشته و یا قبل از آن پوشش درخت حذف شده است. بدون جنگل کاری و حمایت از درختان، تقریبا برقراری دوباره پوشش درخت در زمین های بیابانی گرمسیری غیر عملی است. فصل رشد کوتاه و چرای حیوانات کنترل نشده است. در صورتی که رشد مجدد طبیعی اتفاق افتد، حذف توسط حیوانات علف خوار باعث می شود گیاهان مدت کوتاه وجود داشته باشند. جنگل کاری را می توان با ایجاد بادشکن ها، افزایش تراکم درختان مزرعه ، و با ایجاد منطقه حفاظت شده انجام داد (لابوآنوگو، ۱۹۹۱). بین این استراتژی های جنگل کاری، بادشکن ها موثر ترین روش و سازگار با محیط زیست برای دستیابی به موفقیت در مبارزه با بیابان زایی در محیط های بیابانی و نیمه بیابانی هستند. در دو بادشکن برای تضمین بقای خود و افزایش ظرفیت عملکرد مزایای زیست محیطی مطلوب است. . لگوگو و اوسموبو، ۱۹۹۱ ؛ وانگ و تاکلی، ۱۹۹۶؛ محمد و همکاران . جدای از مزایای زیست محیطی و اجتماعی و اقتصادی که آن ها فراهم می کنند، بادشکن ها سرعت باد و همچنین تغییر ناچیز آب و هوای شهرستان را فراهم می کند ( اوجو، و همکاران، ۱۹۸۷ ، ۱۹۹۶؛ کورنلیس و گابریل، ۲۰۰۵؛ توریتا و ساتو، ۲۰۰۷). به طور خاص، کاشت درختان در ردیف عمودی بر جهت وزش بادهای غالب، این امکان را برای درختان فراهم می کند تا به عنوان باد شکن عمل کنند و پس از پوشش گیاهی، و خاک در سمت لی در برابر صدمات باد محافظت کنند . باد شکن نیز شرایط خرید اقلیم توسط اثر خنک کننده تعرق درختان و حفاظت از منابع آب در دسترس را بهبود می بخشد. در این راه، بادشکن ها سایت های امن برای دیگر گیاهان از طریق روند استقرار و جانشینی فراهم می کند (پاسکال، ۲۰۰۳). بنابراین آن ها می توانند تبدیل به زمینه ای برای “رشد” گسترش پوشش گیاهی در این منطقه شوند. از جمله اهداف خاص ایجاد بادشکن ها در نیجریه که توسط لگوگو و اوسموبو ، (۱۹۹۱) برجسته شده اند عبارتند از : i. مقاوم در مقابل باد در برابر بادهای تند، بررسی حرکت تپه های شنی در حال حرکت و ایجاد محیط زیست مناسب برای تولید محصولات کشاورزی پایدار و تفریح. .ii ایجاد لانه برای حیوانات کوچک از جمله پرندگان مهاجر؛ .iii بهبود بهره وری خاک و ظرفیت حمل منابع زنده و غیر زنده. بادشکن ها در سرزمین های جمعی و در ذخایر جنگلی هستند. بادشکن ها سنتی در نیجریه از درخت چریش و یا اکالیپتوس با ده ردیف درختان در مخرج ۲٫۵ متر × ۲٫۵ متر به یک اندازه ۲۰۰ متر X 30 متر در هر بادشکن تکیل شده است (اوکفینا، ۱۹۸۸) بادشکن ها برای جلوگیری از گسترش تخریب صحرا و کاهش اثرات پایدار در منطقه شمال استفاده می شوند. این بسیار مهم است که این بادشکن ها با موفقیت ایجاد شوند در غیر این صورت ممکن است اهداف آن ها شکل نگیرد . این مطالعه تاثیر برخی بادشکن ها انتخاب شده در منطقه بیابانی ایالت یوب ، نیجریه بر ویژگی های پوشش گیاهی است. که با قصد شناسایی اهمیت آن در مبارزه با گسترش بیابان است.
رشته های مرتبط محیط زیست و جغرافیا، مخاطرات محیطی، مخاطرات آب و هوایی و مهندسی طراحی محیط زیست
۱٫ مقدمه تخریب محیط زیست یک مسئله عمده در سطح جهان معاصر جهت تسطیح بستر اکثر نقاط مناطق بیابانی است. با توجه به چندین قرن مدیریت ضعیف منابع طبیعی زمین، و افزایش فشار در ارتباط با رشد سریع جمعیت است. ( وزارت فدرال محیط زیست (FME(برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP)، ۲۰۰۸) تخریب منابع طبیعی به ویژه پوشش گیاهی در محیط زیست مناطق بیابانی اتفاق افتاده است که خانه چند میلیون نفر از مردم جهان می باشد. در حالی که بیابانیسالی و بیابان زایی تا حد زیادی اتفاق طبیعی می باشد (اولادیپو، ۱۹۹۳) این پدیده ها به طور قابل توجهی توسط عوامل انسانی به ویژه کشاورزی، چرا و قطع درختان تشدید شده است. بیابان زایی، همانطور که در فصل ۱۲ “دستور کار ۲۱″، اعلامیه محیط زیست در ریو توسعه و تعریف شده “تخریب زمین در مناطق بیابانی ، نیمه بیابانی و نیمه مرطوب ناشی از عوامل مختلف، از جمله تغییرات آب و هوایی و فعالیت های انسانی است” (UNICED، ۱۹۹۲). این توانایی زمین ، حمایت از انواع زندگی ، محدود کردن تنوع زیستی و محدود فعالیت ها و توسعه اجتماعی و اقتصادی را کاهش می دهد. این حالت به ویژه توسط تحریک باد ، فرسایش خاک و رسوب ایجاد می شود. زمین های باز با پوشش گیاهی کم و یا بدون پوشش گیاهی در برابر هر دو فرسایش باد و آب بسیار آسیب پذیر هستند (کائو، و همکاران. ۲۰۰۸). در صورت عدم وجود پوشش گیاهی، آب باران عمدتا به عنوان رواناب با توجه به سرعت نفوذ حداقل اتلاف می شود. این بیشتر محدودیت های رشد و بهره وری گیاهان است. حتی زندگی بلند مدت گیاهان : درختان و درختچه ها چند ساله دیگر به طور معمول یک چالش غیر قابل عبور برای بقا پیدا می کنند. کاهش پوشش گیاهی همچنین در کاهش مقدار هوموس در نتایج خاک ، و بهره وری از گیاهان و نباتات بیشتر می شود (آدسینا، ۲۰۰۸). پوشش گیاهی به عنوان محافظ از بین می رود، احتمال سیل بالاتر می رود و تخریب بیشتر رخ می دهد. بنابراین، به طور کلی، بیابان زایی تقویت می شود. بیابان زایی و بیابانیسالی اثرات شدیدی بر امنیت غذایی، معیشت، فعالیت های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی در منطقه که در آن رخ می دهد دارد. توسط کاهش پتانسیل طبیعی زمین و تخلیه در منابع سطحی و آب های زیر زمینی همراه است. بیابان زایی نه تنها یکی از ویژگی های طبیعی بیابان است، بلکه در زمین به بیابانیسالی و فشار انسان نیز مرتبت می باشد. در غرب آفریقا و به طور خاص در نیجریه ، عدم امنیت غذایی در ارتباط با بیابان زایی ایجاد شده است (UNEP، ۲۰۰۸). این منجر به چالش های اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی از جمله جنبش توده مردم از محیط بیابانی و کاهش عرضه مواد غذایی و همچنین اختلال در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی زندگی مردم در محیط نیمه بیابانی می شود (طرح اقدام ملی (NAP)، ۲۰۰۷). باد شکن به عنوان یکی از ابزار های زیست محیطی موثر رقیب اثرات بیابان زایی در یک محیط بیابانی می باشد. بادشکن ها در ردیف درختان عمود کاشته می شوند و جهت و سرعت وزش بادهای غالب را کاهش می دهند. لگوگو و اوسموبو (۱۹۹۱) گزارش داده اند که بین سال های ۱۹۶۳ و ۱۹۸۹ بیش از ۲۳۶،۵۰۰ هکتار از بادشکن ها در ایالات های بیابان زای نیجریه قرار داده شده است. این پوشش بادشکن ها جدا از ناکافی بودن متاسفانه توسط فعالیت های کشاورزان، و بدست آوردن یورو از چوب رو به وخامت رفته است. سیاست جنگلداری نیجریه مشخص می کند که حداقل ۲۰٪ از مساحت کل کشور باید به عنوان املاک جنگل به طور موثر با تخریب محیط زیستمبارزه کنند و محفوظ باشند (اودیگی و اوبیاگا، ۱۹۹۱؛ فاوو، ۲۰۰۵). با توجه به میزان خطر بیابانزایی در نیجریه توسعه مبارزه باد شکن مورد نیاز است ، در هر دو ایالت و مردم ساکن در منطقه بیابانی و نیمه بیابانی باید به طور فعال این چالش را افزایش دهند. در مناطق نیمه بیابانی، فصل بارانی کوتاه فرصت محدود برای رشد گیاهان فراهم می کند. با این حال می توان رشد و پرورش گیاهان در پروژه جنگل کاری را بهره برداری کرد. جنگل کاری کاشت عمدی درختانی است که وجود نداشته و یا قبل از آن پوشش درخت حذف شده است. بدون جنگل کاری و حمایت از درختان، تقریبا برقراری دوباره پوشش درخت در زمین های بیابانی گرمسیری غیر عملی است. فصل رشد کوتاه و چرای حیوانات کنترل نشده است. در صورتی که رشد مجدد طبیعی اتفاق افتد، حذف توسط حیوانات علف خوار باعث می شود گیاهان مدت کوتاه وجود داشته باشند. جنگل کاری را می توان با ایجاد بادشکن ها، افزایش تراکم درختان مزرعه ، و با ایجاد منطقه حفاظت شده انجام داد (لابوآنوگو، ۱۹۹۱). بین این استراتژی های جنگل کاری، بادشکن ها موثر ترین روش و سازگار با محیط زیست برای دستیابی به موفقیت در مبارزه با بیابان زایی در محیط های بیابانی و نیمه بیابانی هستند. در دو بادشکن برای تضمین بقای خود و افزایش ظرفیت عملکرد مزایای زیست محیطی مطلوب است. . لگوگو و اوسموبو، ۱۹۹۱ ؛ وانگ و تاکلی، ۱۹۹۶؛ محمد و همکاران . جدای از مزایای زیست محیطی و اجتماعی و اقتصادی که آن ها فراهم می کنند، بادشکن ها سرعت باد و همچنین تغییر ناچیز آب و هوای شهرستان را فراهم می کند ( اوجو، و همکاران، ۱۹۸۷ ، ۱۹۹۶؛ کورنلیس و گابریل، ۲۰۰۵؛ توریتا و ساتو، ۲۰۰۷). به طور خاص، کاشت درختان در ردیف عمودی بر جهت وزش بادهای غالب، این امکان را برای درختان فراهم می کند تا به عنوان باد شکن عمل کنند و پس از پوشش گیاهی، و خاک در سمت لی در برابر صدمات باد محافظت کنند . باد شکن نیز شرایط خرید اقلیم توسط اثر خنک کننده تعرق درختان و حفاظت از منابع آب در دسترس را بهبود می بخشد. در این راه، بادشکن ها سایت های امن برای دیگر گیاهان از طریق روند استقرار و جانشینی فراهم می کند (پاسکال، ۲۰۰۳). بنابراین آن ها می توانند تبدیل به زمینه ای برای “رشد” گسترش پوشش گیاهی در این منطقه شوند. از جمله اهداف خاص ایجاد بادشکن ها در نیجریه که توسط لگوگو و اوسموبو ، (۱۹۹۱) برجسته شده اند عبارتند از : i. مقاوم در مقابل باد در برابر بادهای تند، بررسی حرکت تپه های شنی در حال حرکت و ایجاد محیط زیست مناسب برای تولید محصولات کشاورزی پایدار و تفریح. .ii ایجاد لانه برای حیوانات کوچک از جمله پرندگان مهاجر؛ .iii بهبود بهره وری خاک و ظرفیت حمل منابع زنده و غیر زنده. بادشکن ها در سرزمین های جمعی و در ذخایر جنگلی هستند. بادشکن ها سنتی در نیجریه از درخت چریش و یا اکالیپتوس با ده ردیف درختان در مخرج ۲٫۵ متر × ۲٫۵ متر به یک اندازه ۲۰۰ متر X 30 متر در هر بادشکن تکیل شده است (اوکفینا، ۱۹۸۸) بادشکن ها برای جلوگیری از گسترش تخریب صحرا و کاهش اثرات پایدار در منطقه شمال استفاده می شوند. این بسیار مهم است که این بادشکن ها با موفقیت ایجاد شوند در غیر این صورت ممکن است اهداف آن ها شکل نگیرد . این مطالعه تاثیر برخی بادشکن ها انتخاب شده در منطقه بیابانی ایالت یوب ، نیجریه بر ویژگی های پوشش گیاهی است. که با قصد شناسایی اهمیت آن در مبارزه با گسترش بیابان است.
Description
۱٫ Introduction Environmental degradation is a major contemporary globally issue that is bedeviling most parts of the arid environment. This is due to the several centuries of poor management of the earth’s natural resources, and the increasing pressure associated with rapid population growth. Degradation of natural resources especially vegetation is most felt in the fragile environment of arid regions of the world which is home to several millions of people (United Nations Environment Programm (UNEP), 2008; Federal Ministry of Environment (FME), 2008). While drought and desertification are largely natural occurrence (Oladipo, 1993) these phenomena are significantly exacerbated by anthropogenic factors particularly farming, grazing and tree felling. Desertification, as defined in Chapter 12 of “Agenda 21”, Rio declaration on environment and development “is the degradation of the land in arid, semi-arid and sub-humid dry areas resulting from various factors, including climatic variations and human activities” (UNICED, 1992). It reduces the ability of land to support many life forms, limiting biodiversity and constraining socio-economic activities and development. It also stimulates accelerated soil erosion and deposition particularly by wind. Open land with little or no vegetal cover is highly vulnerable to both wind and water erosion (Cao, et al. 2008). In the absence of vegetation, rain water is mainly disposed as runoff due to minimal infiltration rate. This further constrains the growth and productivity of plants. Even long-lived plants: trees, shrubs and other perennials that would normally survive droughts eventually find survival an insurmountable challenge. A reduction in plant cover also results in lowering the quantity of humus in the soil, and plant productivity drops further (Adesina, 2008). As protective plant cover disappears, the probability of flash floods becomes higher and further degradation occurs. Thus, in general terms, desertification is self-reinforcing, that is, once the process starts it creates conditions for self sustenance. Desertification and drought have severe impacts on food security, livelihood, socio-economic and cultural activities of the region where they occur. It is accompanied by a reduction in the natural potential of the land and depletion in surface and ground-water resources. Desertification is not only a feature of natural deserts, but also takes place on land which is exposed to persistent drought and human pressure. In West Africa and in Nigeria in particular, food insecurity associated with desertification is mounting (UNEP, 2008). This is causing significant socio-economic challenges including mass movement of people from arid environment and reduced supply of food as well as disruption in the economic and social activities of people living in semi-arid environment (National Action Plan (NAP), 2007). Shelterbelt has been adjudged as one of the effective ecological means of contending the effects of desertification in an arid environment. Shelterbelts are rows of trees planted perpendicular to the direction of the prevailing winds to reduce their velocities. Igugu and Osemeobo (1991) reported that between 1963 and 1989 over 236,500 hectares of shelterbelts were established in the States threatened by desertification in Nigeria. This coverage of shelterbelts apart from being inadequate has sadly been allowed to deteriorate by the activities of farmers, loggers and fuelwood extractors. The Nigerian Forest Policy specifies that at least 20% of the country’s total land area should be reserved as forest estates to effectively fight environmental degradation (Odigie and Obiaga, 1991; FAO, 2005). Considering the magnitude of shelterbelt development needed to fight the menace of desertification in Nigeria, both government and people living in the arid and semi-arid region need to actively rise up to the challenges. In semi-arid regions, the short rainy season provides limited opportunities for plants to grow. This can however be exploited to grow and nurture adaptable varieties of plants in afforestation projects. Afforestation is the deliberate planting of trees where it has not existed before or where original tree cover had been removed. Without afforestation and support for the trees, it is almost impracticable to have re-establishment of tree cover in most tropical arid lands. Growing seasons are short and wild grazing is uncontrolled. In the event that natural regrowths happen, removal by grazing animals makes the plants short-lived. Afforestation can be achieved by establishing shelterbelts, increasing densities of farm-trees, planting live fences and by establishing woodlot (Igboanugo, 1991). Among these afforestation strategies, shelterbelts are the most effective and environmentally friendly approach to achieving success in combating desertification in the arid and semi-arid environments. Shelterbelts are established both to ensure their survival and enhance their capacity to yield optimum environmental benefits. Apart from the ecological and socio-economic benefits that they provide, shelterbelts reduce wind velocities as well as modify micro-climates (Ojo, et al., 1987; Igugu and Osemeobo, 1991; Wang and Takle, 1996; Mohammed, et al., 1996; Cornelis and Gabriels, 2005; Torita and Satou, 2007). In particular, the planting of shelterbelts in rows perpendicular to the direction of the prevailing winds, makes it possible for the trees to act as windbreak and so protect vegetation, and soils on the lee side against wind damages. Shelterbelt also improves the microclimatic conditions by the cooling effect of transpiration of the trees and conservation of available water resources. In this way, shelterbelts provide ‘safe sites’ for other plants to thrive through the process of establishment and succession (Pascal, 2003). They can thus become “growth” areas for the expansion of vegetation cover in the area. Among the specific objectives of establishing shelterbelts in Nigeria as highlighted by Igugu and Osemeobo, (1991) are to: i. Create windbreaks against high winds, check moving sand dunes and create conducive microclimate for sustainable agricultural production and recreation. ii. Provide habitat for small animals including migratory birds; iii. Improve soil productivity and carrying capacities of biotic and abiotic resources. Shelterbelts are established on communal lands and in forest reserves. The traditional shelterbelts in Nigeria are composed of pure stands of Azadirachta indica (neem tree) or Eucalyptus camaldulensis with ten rows of trees in an escapement of 2.5 m x 2.5 m to give a size of 200 m x 30 m per belt (Okefiena, 1988). Shelterbelts are being used to curb the expansion of desert condition and reduce the subsisting impacts of aridity in northern region. It is crucial that these shelterbelts are successfully established otherwise the objectives behind them may never be realized. This study assesses the influence of some selected shelterbelts in arid environment of Yobe State, Nigeria on vegetation characteristics. This is with intention of identifying its significance in fighting desert encroachment.